T’i përqafosh dallimet: Sindroma Down s’e pengon Ndaloren të punojë
Një alarm në telefon, në 07:25, i tregon çdo ditë se është koha të niset për në punë.
Ndalore Likaj nga Prizreni mbërrin në orën 08:00 në barnatoren “Kosova med”, ku punon tash e katër vjet.
Ajo sistemon paketimet me barna, mirëmban barnatoren dhe ndihmon kolegët e saj në punët e përditshme aty.
“Oh, jam gëzuar shumë kur e kam kuptuar që do të punoj. M’i kanë sjellë mantelin dhe papuçet e bardha, i kam marrë dhe kam filluar punën”, thotë 26-vjeçarja e prekur me sindromën Down.
Ndalorja banon me babanë e saj në Lagjen Arbana, rreth pesë kilometra larg Spitalit të Përgjithshëm të Prizrenit, pranë të cilit është vendi i saj i punës.
Ajo është anëtare e Shoqatës Down Syndrome Kosova në Prizren – pjesa jugore e Kosovës.
Personat me sindromën Down kanë 47 kromozome, apo një kromozom më shumë, që njihet si trisomi 21, dhe bëjnë pjesë në kategorinë e personave me aftësi të kufizuara.
Në motin e mirë, Ndalorja shpeshherë shkon në punë në këmbë.
“Më pëlqen të ec, edhe ashtu nuk po ec mjaftueshëm”, thotë ajo për Radion Evropa e Lirë.
Por, kur është ftohtë, sikurse në këto ditë janari, ajo zakonisht shfrytëzon transportin publik, i cili e lë pranë barnatores ku punon.
“Unë e bëj punën time që e kam, rendit barnat, i vendos etiketat, i shoh pacientët kur vijnë… Këta janë kolegët e mi që i dua shumë, me shpirt”, thotë Ndalorja.
“Jemi të kënaqur në çdo aspekt. Ndalorja është punëtore, është e palodhshme, vjen me rregull në punë, është shumë person i dashur”, thotë farmacisti Yll Hulaj.
Ndalorja punon me gjysmë orari dhe në orën 11:50, përmes alarmit përsëri, ia kujton vetes se është koha të bëhet gati për të dalë nga barnatorja.
Pas orës 12:00 ec rrugëve të Prizrenit dhe e vetme shkon në Shoqatën Down Syndrome Kosova.
Në shoqatë takon anëtarët e tjerë që janë rreth 50, por në grup-moshën +12 vjeç bëjnë pjesë 23 persona.
Anëtar i shoqatës është edhe Selim Maloku – në Prizren i njohur për talentin e tij në muzikë dhe vallëzim.
Selimi është i punësuar në një kafene në qytet. Ai, shpeshherë, qëndron aty përtej orarit, nga dëshira e madhe për të punuar.
“Pastroj gotat, përgatis çaj, kafe, shërbej…”, thotë Selimi për Radion Evropa e Lirë.
Ai punon më shumë brenda banakut dhe thotë se ndihet shumë i lumtur.
“Do të doja që të gjithë shokët e mi të punësohen”, thotë ai për Radion Evropa e Lirë.
Përveç punës, Ndalorja, Selimi dhe Fatmiri janë të gatshëm edhe për aktivitete të ndryshme kulturore, kur u jepet mundësia. Dhe, jo vetëm këta tre, por edhe anëtarët e tjerë të shoqatës.
Kjo u pa edhe në fund të dhjetorit në një shfaqje të organizuar me iniciativë të organizatës Artpolis, në bashkëpunim me qendrën në Prizren të Shoqatës Down Syndrome Kosova.
Shfaqja e titulluar “Trisomy Love” kishte për qëllim të tregonte dashurinë e personave me sindromën Down. Disa përmes recitimit, disa përmes vallëzimit, e disa vetëm me mimika të fytyrës treguan atë që dinë ta bëjnë në skenën e teatrit.
“Shfaqja është munduar të tregojë se sa kanë vlerë këta njerëz, që nuk duhet të lihen prapa, dhe sa mund të japin dashuri te personat që duan ta pranojnë dashurinë e tyre”, thotë për Radion Evropa e Lirë Blerta Gubetini nga organizata Artpolis.
Deri në ditën e shfaqjes, Blerta si aktore mentore dhe grupi i Artpolis-it kanë punuar një muaj e njëzet ditë me personat me sindromën Down dhe qendrën në Prizren.
“Është vërejtur nga fillimi që ata po kënaqen shumë. Ata janë shumë mikpritës për njerëzit e rinj që u shkojnë në rreth. Menjëherë e kam marrë energjinë e mirë prej tyre”, thotë Blerta.
Ajgyl Hapqi, punëtore sociale në shoqatën në Prizren, thotë se është shumë e rëndësishme që personat me sindromën Down të jenë aktivë.
“Në këtë shfaqje i kemi futur edhe anëtarët që nuk kanë pasur [ndonjë] komunikim, por i kemi lënë që të shprehen vetë si të duan, me ndonjë valle…”, thotë Hapqi.
Ndërsa Ndalorja, e cila e ka moderuar shfaqjen, thotë se nuk ka pasur “fare emocione para publikut”.
“Ne shkojmë, e njohim biznesin, e shikojmë vendin, kushtet, a përputhet me anëtarin tonë… e pastaj bëhet kontrata. Bëhet edhe një trajnim i vogël për stafin, sepse duhet të dijë se si t’i qaset anëtarit [me sindromën Down], e pastaj anëtari e fillon punën”, thotë Hapqi, duke shtuar se punonjësit socialë, për një kohë, e vëzhgojnë punën e tyre.
